szpak80 szpak80
15998
BLOG

Olga Tokarczuk i wymiana elit po 1945 r. (na pseudoelity)

szpak80 szpak80 Polityka Obserwuj notkę 8

- Pałac, kto tu przyjdzie po Radziwiłłach?
- No jak to kto? Tokarczuki!

Na skraju Klenicy stoi pałacyk myśliwski Radziwiłłów... Po 1945 były tu biura kołchozu PGR i Lubuski Uniwersytet Ludowy Związku Młodzieży Socjalistycznej, a wcześniej ZMW.

Czerska: "W "Biegunach" mała dziewuszka ucieka rodzicom nad Odrę, urodziłaś się na wsi pod Sulechowem, tata był rolnikiem?
 
Olga Tokarczuk: "Nie, rodzice byli nauczycielami, pracowali w uniwersytecie ludowym, dzisiaj byśmy powiedzieli, że brali udział w pięknym projekcie społecznym kształcenia młodzieży wiejskiej. Zdaje się, że miałam nietypowe dzieciństwo, zawsze wśród dorosłych. Żyłam w tej szkole, stojącej w wielkim parku, oddalonym od reszty wsi." (gazeta z czerskiej)

Jerzy Chłodnicki, Dwadzieścia lat Lubuskiego Uniwersytetu Ludowego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej w Klenicy, wyd. Klenica : Uniwersytet Ludowy ZSMP, 1978)

[ZSMP powstał w 1976 z połączenia poniższych organizacji: Związku Młodzieży Socjalistycznej, Związku Młodzieży Wiejskiej, Socjalistycznego Związku Młodzieży Wojskowej.
9.07.1958 - Decyzja Biura Politycznego KC PZPR o przekazaniu Związkowi Młodzieży Wiejskiej (ZMW) uniwersytetów Ludowych.
ZMW - w latach 1948-1957 w ramach Związku Młodzieży Polskiej (organizacji wzorowanej na Komsomole)

W 1958 r. - Jeden z Uniwersytetów Ludowych został przeniesiony z Iłowa Żagańskiego do Klenicy (Pałacyk Radziwiłłów) w okolicach Zielonej Góry, gdzie do 1957/8 r. mieściły się biura PGR. Nie wiem czy Tokarczukowie przeprowadzili się tam z Iłowa Żagańskiego (ew. Iłowy Żagańskiej), czy już tam byli w okolicy bo znajdujemy też informację (być może błędną): Uniwersytet Ludowy Bojadło pow. Sulechów rok zał. 1948 r. (pałacyk leży w gminie Bojadło, ale mogły być też inne)

Ze wspomnienia po autorze Książki "Dwadzieścia lat Lubuskiego Uniwersytetu Ludowego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej w Klenicy"
"Powstałej w drugiej połowie XIX w. letniej rezydencji Radziwiłłów z linii poznańsko-berlińskiej nie drasnęła żadna wojna i nie ograbili jej szabrownicy. (...)
[Chłodnicki] Dowiedział się też, że ojciec wybitnej pisarki [sic! tak napisano- przyp. mój] Olgi Tokarczuk był wykładowcą w klenickim uniwersytecie, a ona jako dziecko biegała po pałacowych pokojach, potem chodziła do liceum w Sulechowie, a jesienią zbierała złociste liście spadające z drzew w przypałacowym parku". (za)

Olga Tokarczuk i wymiana elit po 1945 r.

Pałacyk Radziwiłłów
(fot.wiki)

"Pałac eklektyczny, zbudowany przez Antoniego Radziwiłła w 1884 roku zwany pałacem myśliwskim, dwukondygnacyjny, składający się z korpusu głównego mieszczącego apartamenty oraz przylegającego do niego skrzydła zachodniego, mieszczącego w przyziemiu mieszkania dla służby, a na piętrze salę myśliwską. Dzisiejsza bryła pałacu uformowana została w 1905 roku podczas przebudowy dokonanej za czasów księżnej Marii Doroty Radziwiłł. Do skrzydła zachodniego dobudowano jeden człon, na skraju skrzydła dostawiono nieznacznie dominującą nad kalenicą wieżę, zamkniętą stożkowym hełmem. Rozebrano drewniany belweder i na jego miejscu postawiono ośmioboczny tambur zakończony hełmem z latarnią. Wnętrze pałacu przystosowane zostało do potrzeb przyjeżdżającego na polowania księcia Radziwiłła. W pałacu poza apartamentami, pokojami dla służby, mieściło się mieszkanie dla zarządcy majątku, pomieszczenia biurowe oraz archiwum majątku.
Po II wojnie światowej pałac przejmuje Skarb Państwa, w latach 1946-58 w pałacu mieszczą się biura PGR. Od 1958 roku Lubuski Uniwersytet Ludowy". (za)

Tokarczukowie przenieśli się później do Kietrza, gdzie, jak można wyczytać, Wanda i Józef Tokarczuk w latach 1970. nauczali w miejscowej szkole podstawowej, JT prowadził "zespół harcersko-szkolny Czarne Wrony" (Kietrz - woj. opolskie)

***

"Uniwersytet Ludowy Bojadło pow. Sulechów rok zał. 1948 r." - taką informację, być może błędną można znaleźć. W 1948 r. nastąpiło "otwarcie biura" kołchozu PGR w pałacyku Radziwiłła, jednocześnie 1947 r. to początek "Akcji Wisła", a w opisie "Uniwersytetów Ludowych" dyskretnie daje się znać, że jednym z zadań była "polonizacja".

Nie wiem czy oni (T.) już tam byli, czy przybyli z tym "Uniwersytetem ZMW" w 1957/8 r.


Może ktoś znajdzie czas i ma możliwości, a przy tym uzna, że warto bliżej się przyjrzeć. Fragment opowieści prozatorki, "wybitnej pisarki, eseistki" etc. etc. (pozycjonowana tak przez gazetę wyborczą, krytykę polityczną, tw politykę i rezonatory).

"- Rodzina mojego ojca. Mało wiem o niej, niewiele się zachowało wspomnień i dokumentów, a i mnie samą jakoś specjalnie nie interesowało szukanie genetycznych korzeni. Moi dziadkowie po repatriacji wcześnie umarli, a mój ojciec, jedynak, był zbyt młody, żeby zachować historię rodziny. Jeden z braci dziadka został zamordowany z całą rodziną przez UPA, drugi - wywieziony na Syberię, trzeci walczył na froncie i zginął, wracając ze zdobytego Berlina, pozostali bracia i siostra - wyemigrowali.

 Typowo polska historia rodzinna, wszystkie możliwe odmiany losu. Kilka lat temu przypadkowo znalazłam przez internet rodzinę we Francji, bardzo dużą. Sfrancuziali kompletnie. Babcia była zaś Ukrainką, nieślubnym dzieckiem urodzonym w czasie, gdy mąż jej matki był na Wielkiej Wojnie i zaraz potem trafił na kolejną, polsko-bolszewicką, gdzie zginął. Dzięki temu, że była Ukrainką, mój ojciec przeżył. Co noc jego ukraińska babka ukrywała go przed banderowcami w skrytce pod podłogą." (gw)


Na zachętę. Anna Bikont, gazeta wyborcza o matce J.T. Grossa (2008) że ograniczę się do jednego tylko fragmentu:

"Po wojnie obawiała się aresztowania za działalność w AK i pracowała w domu, tak wydawało się bezpieczniej."

Oficjalny biogram matki Grossa z Polskiego Słownika Biograficznego (domyślam się jedynie z jakich powodów się w nim w ogóle znalazła), 2009 r.:

"W latach 1945-6 mieszkała z Grossem w Krakowie. W styczniu 1945 podjęła pracę w Spółdzielni Wydawniczej "Czytelnik" [Goldberg-Borejsza] w Łodzi. W latach 1946-1947 była zatrudniona w Warszawie w Wydziale Oświatowym Polskiego Radia. Następnie studiowała historię sztuki na Wydz. Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego".

 

szpak80
O mnie szpak80

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Polityka