Natknąłem się na książkę wytworzoną przez pracowników Zakładu Historii Partii przy KC PZPR (wcześniej KPP i PPR, a później SdRP i SLD), w okładce w kolorze prostokąta z nagłówka gazety wyborczej, a tam na taką wzmiankę:
"Burow, Iwan, płk, s. Wasilija, ur. 1909 r., Biektyszowo, obł. jarosławskaja, poległ 22.VII. 1945 r., leśniczówka k. Kłobucka, z rąk nieustalonej bojówki reakcyjnego podziemia. "
Zajrzałem do internetu i w języku polskim wyskoczyło tylko, że tak nazywał się główny bohater postsowieckiego filmu z 2008 r. pt. "Czerwiec 1941". Akcja dzieje się w okupowanej przez sowietów północno-wschodniej Polsce. Filmowy Iwan Burow (przypadeczek?) to, jak można przeczytać, "porucznik Wojsk Ochrony Pogranicza" - tak napisali o NKWD. Enkawudzista Burow zakochuje się z wzajemnością w Polce, Hance o nazwisku Bielska (też ciekawie), która jest "wnuczką przywódcy polskich dywersantów" - tak napisali. Film ma również rosyjski opis, dzięki czemu nie musiałem składać wschodnich liter w hasło "Буров Иван" potrzebne do dalszych poszukiwań pułkownika Burowa, to jedyna zaleta tej produkcji.
No i znalazłem Iwana Burowa z 22 lipca 1945 r. Krótka wzmianka bez bliższych danych. Po przetłumaczeniu przez translator:
"Burov Ivan. data urodzenia - 1909. Miejsce urodzenia - Jarosław. Miejsce urodzenia, lub telefonicznie - Jar. reg., powiat Pereslavl. V.zv. - Pułkownik. Przyczyna śmierci - zginął [погиб]. Data śmierci - 22/07/1945. Miejsce śmierci, pogrzebie pogrzebu - Ukraina, w Drohobyczu. Źródło - KPYAO, tom 4, str 43.."
Szukam dalej i...jest umieszczony w internecie bardziej kompletny rosyjski biogram:
(skrót, tłumaczenie we współpracy z translatorem)
Dowódca oddziału wywiadowczego sztabu 32 armii Burow Iwan Wasiljewicz (1909-22.06.1945 [błąd - powinno być lipca]), oficer wywiadu wojskowego [GRU]
(Начальник разведывательного отдела штаба 32-й армии (первого формирования) Буров Иван Васильевич (1909-22.6.1945), сотрудник военной разведки).
Członek Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego od 1932 r. (Член ВКП с 1932 года). Bierze udział w wojnie ojczyźnianej, ppłk Burow - szef departamentu wywiadu 32 armii na kierunku zachodnim od lipca 1941 r. [zgubili lata 1939-41]. (Участвует в Отечественной войны подполковник Буров И.В. с июля 1941 года в должности начальника разведывательного отдела 32-й армии (первого формирования) на Западном направлении) (...). Od 1943 płk. Burow jest zastępcą szefa sztabu. Wywiad wojskowy armii z sukcesami pracował podczas ataku na Jassy [Rumunia, przełamanie frontu 20 sierpnia 1944?] oraz w końcowej fazie wojny ojczyźnianej w operacji radomsko-częstochowskiej (Радомско-Ченстоховской операции) [hm sowieci zajęli Częstochowę 16.01.1945 r.]. Zastępca szefa sztabu, szef oddziału wywiadu sztabu 52 Armii, pułkownik Burow Iwan Wasiljewicz zginął 22 lipca 1945 r. w miejscowości Herby [?] (Герты) na południowy zachód od Częstochowy, wykonując zadanie specjalne dowództwa Armii (специальное задание Военного совета армии) (dokument wydziału kadr №6/02290 от 27.7.1945 rok). Został pochowany 22 lipca 1945 r. w Drohobyczu. Odznaczenia: 2 Ordery Czerwonego Sztandaru - 19/11/1943 i 1945; Order Wojny Ojczyźnianej I stopnia (15.09.1944), dwa Ordery Czerwonej Gwiazdy (11.04.1942 i 3.11.1944 za wysługę lat w Armii Czerwonej); medale. Całość (ros.) i (tłum.)
W biogramie nie napisano nic o okolicznościach śmierci, choć można się domyślać, że w dokumentach, z których miał korzystać rosyjski autor, zapewne były opisane. Być może coś autora krępowało, jeśli tak, to wśród takich krępujących współcześnie okoliczności mogły być np. takie, jak te podane na wstępie - walka z polskimi niepodległościowcami.
Tłumacz przetłumaczył, że Iwan Burow zginął koło miejscowości Hertha. Już się bałem, że nie znajdę...
Herby! Nadleśnictwo Herby!
(since 1921)
Możliwe, że partyjniacy w PRL napisali, że zginął koło Kłobucka, żeby nie użyć nazwy CZĘSTOCHOWA, nie podano też nazwy miejscowości, jak w sowieckich dokumentach.
Autorzy wytworzonej pracy (cytowanej na wstępie, PZPR): "W przekazach źródłowych prowieniencji radzieckiej bądź nie zamieszczano dokładnych nazw miejscowości, bądź też podawano je w jęz. niemieckim, co stwarzało dodatkowe przeszkody w ich weryfikacji. Z kolei źródła krajowe - w wypadku śmierci obwateli radzieckich - ograniczały się przeważnie do stwierdzenia ilości poległych bez opisywania szczegółów."
Powyższe informacje pochodzą albo od komunistów w PRL, albo ze źródeł sowieckich i na pewno trzeba by te informacje zweryfikować, można pewnie wpaść na pomysł kilku innych okoliczności w jakich mógł zginąć. Jeśli faktycznie ten pułkownik GRU padł od kuli polskiego podziemia (też można wpaść na pomysł całego szeregu okoliczności w jakich mogło do tego dojść) to szkoda by było, gdyby nie zostało to opisane.
"W styczniu 1945 roku wojska sowieckie podjęły słynną „ofensywę zimową” w wyniku której min. zajęły Częstochowę. 19 stycznia, a więc trzy dni po zajęciu miasta przez Rosjan, właśnie w Częstochowie, ostatni Komendant Armii Krajowej gen. Leopold Okulicki wydał słynny rozkaz rozwiązujący tą największą podziemną armię okupowanej przez Niemców Europy.
Tym samym przyznać trzeba, że miasto nasze odegrało zarówno w jego życiu, jak i w dziejach Polskiego Państwa Podziemnego znacząca rolę. Generał „Niedźwiadek”, bo to chyba najbardziej znany pseudonim Okulickiego, przybył do Częstochowy prawdopodobnie 8 października 1944 roku, a opuścił miasto po wydaniu wspomnianego rozkazu. Już 6 października 1944 roku wysłał do Londynu słynną wiadomość: „Jestem w Jodle. Od jutra zaczynam wiązać, co się da.”, „Jodła” to konspiracyjna nazwa kielecko – radomskiego obwodu AK, w którym to Częstochowa zajmowała ważne miejsce (...)"
Dnia 22 lipca 1944 roku, ogłoszony został "Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego". W rzeczywistości został podpisany i zatwierdzony przez Stalina w Moskwie 20 lipca 1944 i ogłoszony tamże. 22 lipca ustanowiono świętem narodowym (i dniem wolnym od pracy) ustawą "Krajowej Rady Narodowej" w dniu 22 lipca 1945.
