James Daly - ostatni żołnierz armii brytyjskiej stracony za bunt

The Connaught Rangers był jednym z pułków irlandzkich w armii brytyjskiej. Został utworzony w 1793 r., walczył m.in. przeciw Napoleonowi, w wojnie krymskiej, w Sudanie, wojnach burskich. W czasie pierwszej wojny światowej pułk stracił ponad 2,5 tys. żołnierzy (Somma, Gallipoli). W 1916 r. w Irlandii zostaje stłumione antybrytyjskie powstanie Wielkanocne, a w 1919 wybucha wojna o niepodległość, na którą rząd brytyjski odpowiada wysłaniem dodatkowych sił. Nie chcąc angażować regularnych oddziałów wojska, Churchill tworzy paramilitarne oddziały policji, złożone w głównej mierze z rekrutowanych w miastach angielskich i szkockich zdemobilizowanych żołnierzy, walczących do niedawna w I wojnie światowej. "Black and Tans" zyskują sobie wkrótce mroczną niesławę. Latem 1920 r. informacje o okrucieństwach Czarno-Brunatnych, których dopuszczają się zwłaszcza w Galway, Kerry i Cork docierają do żołnierzy the Connaught Rangers pełniących służbę w Indiach, w wielu przypadkach brytyjskie zbrodnie dotykały ich własnych rodzin.

Bunt rozpoczął się w koszarach w Jullundur w Pendżabie, gdzie stacjonował 1 batalion irlandzkiego pułku. Szeregowiec Joseph Hawes, który w 1919 r. będąc na przepustce był świadkiem początku wojny o niepodległość Irlandii, zapytał kolegów co będą robić w związku z tym, co dzieje się w Irlandii. Irlandczycy zdecydowali, że nie będą więcej wykonywać rozkazów swoich oficerów. Do protestu grupy Hawes'a dołączyło wkrótce 400 innych żołnierzy w Jullundur. Pułkownik, starając się chyba skłonić Irlandczyków do zaniechania buntu, zwrócił się do nich wychwalając wszystkie dotychczasowe wojenne dokonania pułku. Szeregowy Hawes odpowiedział wówczas: "Wszystkie wyróżnienia dla barw pułku Connaught Rangers są dla Anglii, żaden dla Irlandii, ale dzisiaj będzie jedno, i będzie to największe wyróżnienie spośród wszystkich". Żołnierze wybrali spośród siebie komitet, ściągnęli z masztu Union Jack i powiesili flagę Irlandii. Tricolours zawisły także na wszystkich koszarowych barakach, śpiewano patriotyczne ballady.

Trzysta kilometrów od Jullundur, w górskiej bazie Solan w pobliżu Himalajów, stacjonwała inna część pułku. Buntowi przewodził tu szeregowy James Joseph "Jim" Daly (lat 22), jego brat wziął udział w buncie w Jullundur. Daly zorganizował defiladę przed kantyną oficerską i zwrócił się do przełożonych mówiąc, że był to protest przeciwko brytyjskim okrucieństwom popełnianym w Irlandii. Daly miał dodać także:

"Jeśli chcecie wiedzieć kto jest przywódcą, ja nim jestem"

Zbuntowani odmówili wykonywania rozkazów i zażądali uwolnienia dwóch żołnierzy uwięzionych po tym, jak przekazali wiadomość o buncie w Jullundur. Do protestu dołączyli kolejni żołnierze. 30 czerwca 1920 r. po nieudanej spontanicznej próbie zdobycia broni z magazynu, zakończonej śmiercią szeregowców Patricka Smythe i Petera Searsa i ciężkiej ranie szeregowca Egana, bunt w Solan zakończył się. Dane co do liczby zatrzymanych i wymierzonych im kar różnią się. 75 buntowników (inne dane mówią o 88) zostało schwytanych i uwięzionych w ciężkim więzieniu w Dagshai, gdzie 22.12.1920 r. zmarł szeregowy John Miranda urodzony w Liverpoolu (opisywany niekiedy jako Anglik, który wziął udział w buncie, jak głębiej poszukać można znaleźć informację, że jego matką była Hiszpanka a ojciec Irlandczykiem). We wrześniu zatrzymani stanęli przed sądem wojskowym, który 14 z nich skazał na karę śmierci (według innych źródeł - 19), pozostałych na wieloletnie kary więzienia, 10 miało zostać uniewinnionych. Wszystkim skazanym, z wyjątkiem jednego, karę śmierci zamieniono na dożywotnie więzienie.

James Daly - ostatni żołnierz armii brytyjskiej stracony za bunt

James Daly przed egzekucją
(King's House Museum, Boyle)

Szeregowy Daly stanął przed plutonem egzekucyjnym 2 listopada 1920 r., został pochowany na cmentarzu w Dagshai. W swoim ostatnim liście do matki napisał "To wszystko dla Irlandii. Nie boję się umrzeć". Był ostatnim żołnierzem armii brytyjskiej straconym za bunt. Władze starały się wyciszyć sprawę egzekucji i samego buntu, przyszło to o tyle łatwiej, że tydzień wcześniej w więzieniu Brixton, wyniku strajku głodowego (74 dni) zmarł Terence MacSwiney (Lord Mayor of Cork), a dzień wcześniej wykonano egzekucję na Kevinie Barry (18 lat, student medycyny, IRA, powieszony za udział w akcji zakończonej śmiercią 3 brytyjskich żołnierzy).

Buntownicy z Indii zostali przewiezieni do więzień w Anglii, ostatni ze skazanych wyszedł na wolność w 1923 r., pułk The Connaught Rangers został rozwiązany rok wcześniej, wraz z powstaniem Wolnego Państwa Irlandzkiego.

Zwłoki szeregowca Daly oraz szeregowców Smythe'a i Sears'a sprowadzono do Irlandii w 1970 r. James Daly został uroczyście pochowany na cmentarzu w rodzinnej miejscowości, w pogrzebie wzięło udział ok. 6 tys. osób, a wśród nich Joseph Hawes "z Jullundur". Dwaj pozostali spoczęli na cmentarzu w Glasnevin. Szczątki Johna Mirandy wciąż są w Dagshai, najpewniej nie było można ich ekshumować wraz ze szczątkami leżącego obok szeregowca Daly i dwóch pozostałych, z tego powodu, że "Miranda był Anglikiem".

James Daly - ostatni żołnierz armii brytyjskiej stracony za bunt