szpak80 szpak80
3812
BLOG

II RP. Stołpce-Kołosowo-Niegoriełoje-punkt wymiany szpiegów.

szpak80 szpak80 Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 4

 

Po obu stronach granicy między Rzeczpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich istniała stacja Kołosowo - punkt graniczny. Odprawy odbywały się na pobliskich stacjach granicznych: po polskiej stronie Stołpce, po sowieckiej Niegoriełoje. Tory przechodzące przez tę stację łączyły Paryż, Berlin i Warszawę z Moskwą. Podróżni przekraczali granicę, dojeżdżali do stacji Niegoriełoje i dalej po przesiadce jechali do Moskwy...

Stacje Kołosowo-Niegoriełoje były również miejscem wymiany szpiegów, przejmowania uwolnionych wieźniów politycznych a stacja Kołosowo pierwszym polskim przystankiem dla Polaków opuszczających swoje domy w ZSRS.

Przedstawiciele komisji polskiej i sowieckiej. Radca Ministerstwa Spraw Zagranicznych Kulikowski (tyłem) w rozmowie z sekretarzem Poselstwa ZSRS w Polsce Nikołajewem. (Stołpce)


Grupa polskich uchodźców z ZSRS w sali dworca w Stołpcach.

Polska strażnica na granicy koło Kołosowa. Fot. John Philips dla czasopisma 'Life', 1938 r

Sowiecka osada przygraniczna koło Kołosowa. Fot. John Philips dla czasopisma 'Life', 1938 r

5.53 rano. Pośpieszny pociąg N3 Moskwa-Stołpce odjeżdża z sowieckiego punktu granicznego. Fot. John Philips dla czasopisma 'Life', 1938 r

Jako przedwojenny polski Glienicker Brücke, stacja w Kołosowie miała posłużyć również 29 marca 1925 r., na kiedy to Sowieci ustalili z polskim rządem przekazanie Walerego Bagińskiego i Antoniego Wieczorkiewicza skazanych w Polsce za terroryzm polityczny członków partii komunistycznej (byłych żołnierzy Wojska Polskiego). Mieli być wymienieni na więźniów przetrzymywanych w Moskwie: polskiego konsula w Gruzji, sędziego Józefa Łaszkiewicza (wraz z żoną i dwiema córkami) oraz ks. Bronisława Ussasa, członka polsko-bolszewickiej Komisji Rewindykacyjnej w Petersburgu, która miała zwracać Polsce zagrabione podczas zaborów dobra kultury. Jednak kiedy jadący z Warszawy pociąg ze specjalnym wagonem, zbliżał się do wschodniej granicy, nadzorca ekspozytury śledczej wyciągnął służbowy pistolet i oddał w kierunku więźniów kilka strzałów. Zabójcą był Józef Muraszko, funkcjonariusz Policji Państwowej.

Oskarżony Józef Muraszko eskortowany z więzienia na salę rozpraw. (Nowogródek, 1925-08)

Przed wybuchem wojny, jako żołnierz Korpusu Ochrony Pogranicza został prawdopodobnie zwerbowany przez gestapo. Pod koniec 1939 r. występował jako oficer tajnej policji III Rzeszy. Wkrótce Polskie Państwo Podziemne wykonało na nim wyrok śmierci.

***

W nocy z 3 na 4 sierpnia 1924 roku miasto Stołpce zostało napadnięte przez uzbrojoną grupę dywersantów sowieckich, wcześniej dostarczonych na granicę polsko-sowiecką ciężarówkami Armii Czerwonej. Dywersanci zabili 7 policjantów i urzędnika starostwa, sterroryzowali i ograbili miejscowość.(wiki)

Komenda Policji Państwowej powiatu stołpeckiego w Stołpcu (1924)

Pomnik nagrobny poległych policjantów

Bezpośrednio po ataku władze polskie podjęły decyzję o utworzeniu Korpusu Ochrony Pogranicza. Dokładnie w 15 rocznicę powstania KOP Sowieci uderzą na Polskę.

Strażnica Korpusu Ochrony Pogranicza w okolicy Stołpc (1926)

Most na Niemnie pod Stołpcami budowany przez wojska Korpusu Ochrony Pogranicza.

***

Burza na Wschodzie - Z dziejów Korpusu Ochrony Pogranicza (2009)

 

 

***

 

źródła:
zdjęcia z hologramem Narodowego Archiwum Cyfrowego z galerii:
http://audiovis.nac.gov.pl/search/afb6bcfa6138b00560de9c359c2c3138:1/
zdjęcia z logo "Life" i podpisy pod nimi:
http://www.radzima.org/pl/object/3904.html
mapki, inf. i odnośniki do innych źródeł, można tam też znaleźć współczesne zdjęcia samego miejsca i okolic:
http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=472239&page=177
o stacji Kołosowo:
http://wikimapia.org/12253455/pl/Ko%C5%82osowo
o transporcie skazanych komunistów i ich zabójcy:
http://www.naszdziennik.pl/index.php?dat=20100430&typ=ip&id=ip13.txt
o Stołpcach:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Sto%C5%82pce

szpak80
O mnie szpak80

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura